Przewlekły stres to jeden z największych destruktorów naszego zdrowia. Wpływa nie tylko na nasze zdrowie psychiczne, ale również na zdrowie fizyczne. Coraz częściej wskazuje się przewlekły stres, tłumione emocje, nierozwiązane problemy i traumy jako jedne z przyczyn chorób. Ciało, umysł to jedno. I kiedy nasza psychika „dostaje po głowie”, nasze ciało mówi stop. Często, zatrzymując nas chorobą. Jakie rolę odgrywa przewlekły stres w powstawaniu chorób?
Stres towarzyszy każdemu z nas w życiu codziennym. W krótkich dawkach może być korzystny, mobilizując organizm do działania w trudnych sytuacjach. Jednak przewlekły stres, który trwa przez długi czas, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Ma on negatywny wpływ na wiele układów w naszym organizmie, a ignorowanie tego problemu może skutkować rozwojem chorób, które łączą się zarówno z ciałem, jak i umysłem – tzw. chorób psychosomatycznych.
Stres aktywuje w organizmie tzw. oś HPA (oś podwzgórze-przysadka-nadnercza), która odpowiada za wydzielanie hormonów stresu, takich jak kortyzol i adrenalina. Hormony te przygotowują nas do walki lub ucieczki w obliczu zagrożenia. Choć ten mechanizm jest naturalny, problem pojawia się, gdy stres staje się przewlekły i układ HPA pozostaje w ciągłej gotowości.
Długotrwały stres powoduje, że organizm nie ma możliwości regeneracji, co prowadzi do licznych negatywnych skutków zdrowotnych, takich jak osłabienie układu odpornościowego, zaburzenia hormonalne, problemy trawienne, a nawet choroby serca.
Stres może przyczyniać się do rozwoju różnych chorób, które są bezpośrednio lub pośrednio związane z ciągłym napięciem. Oto niektóre z nich:
Przewlekły stres prowadzi do podwyższenia ciśnienia krwi oraz tętna, co obciąża układ krążenia. Długotrwałe działanie tych czynników może zwiększać ryzyko zawałów serca, udarów oraz nadciśnienia tętniczego.
Układ pokarmowy jest szczególnie wrażliwy na stres. Długotrwały stres może powodować problemy trawienne, takie jak zespół jelita drażliwego (IBS), refluks żołądkowy czy wrzody żołądka.
Stres osłabia układ odpornościowy, co sprawia, że organizm jest bardziej podatny na infekcje. Może również przyczyniać się do rozwoju chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy stwardnienie rozsiane.
Stres wpływa również na stan skóry. Wiele osób doświadcza zaostrzeń chorób dermatologicznych, takich jak łuszczyca, atopowe zapalenie skóry czy trądzik, w wyniku przewlekłego stresu.
Nie można zapominać, że stres ma również silny wpływ na zdrowie psychiczne. Może prowadzić do stanów lękowych, depresji, zaburzeń snu oraz wypalenia zawodowego. Długotrwały stres psychiczny osłabia zdolność do radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami i obniża jakość życia.
Choroby psychosomatyczne to schorzenia, które mają swoje podłoże zarówno w stanie psychicznym, jak i fizycznym człowieka. Oznacza to, że emocje i stres mogą prowadzić do realnych dolegliwości fizycznych, które wpływają na funkcjonowanie organizmu.
W chorobach psychosomatycznych czynniki psychiczne, takie jak stres, lęk czy tłumione emocje, przyczyniają się do powstawania lub zaostrzania objawów chorobowych. Warto zaznaczyć, że objawy tych chorób są jak najbardziej realne – nie są one wymyślone, a osoby cierpiące na nie doświadczają fizycznego bólu i dyskomfortu.
Gabor Maté, światowej sławy lekarz i specjalista w dziedzinie traumy i uzależnień, autor książek, podkreśla ogromny wpływ ukrytego stresu na zdrowie fizyczne, psychiczne i emocjonalne. Według Maté, ukryty stres – stres, którego często nawet nie jesteśmy świadomi – ma poważne, długofalowe konsekwencje, zarówno dla jednostki, jak i społeczeństwa.
Według Gabora Maté, ukryty stres to forma chronicznego napięcia emocjonalnego, które jest tłumione lub ignorowane, często nieuświadomione przez osobę, która go doświadcza. Stres ten nie manifestuje się w oczywisty sposób, ponieważ wiele osób nauczyło się go tłumić, aby sprostać oczekiwaniom społecznym, rodzinnym czy zawodowym. Maté uważa, że ukryty stres może mieć poważne skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego, nawet jeśli nie jest bezpośrednio odczuwany.
Tłumienie emocji. Ukryty stres jest często wynikiem tłumienia trudnych emocji, takich jak złość, smutek czy frustracja. Osoby mogą nie być świadome tego, że ich wewnętrzne napięcie narasta, ponieważ nauczyły się je ignorować lub unikać wyrażania swoich uczuć.
Niezauważalne skutki. Ukryty stres nie zawsze jest związany z wyraźnymi objawami, takimi jak napięcie mięśniowe czy szybkie bicie serca. Często rozwija się stopniowo i wpływa na zdrowie, powodując choroby psychosomatyczne, zaburzenia snu, a nawet choroby autoimmunologiczne.
Niezaspokojone potrzeby emocjonalne. Według Maté, wiele osób doświadcza ukrytego stresu, ponieważ ich potrzeby emocjonalne, takie jak potrzeba akceptacji, bliskości czy bezpieczeństwa, nie są spełniane. Mogą tłumić te potrzeby, aby uniknąć konfliktów lub odrzucenia, co prowadzi do wewnętrznego napięcia.
Przyzwyczajenie do stresu. Wiele osób przyzwyczaja się do stresu i zaczyna go postrzegać jako normalny element życia. Zamiast radzić sobie z nim świadomie, starają się dostosować, co tylko pogłębia ukryte napięcie.
Społeczne i kulturowe normy. Maté zauważa, że nasze społeczeństwo promuje obraz „silnych” ludzi, którzy nie pokazują swoich słabości ani emocji. To prowadzi do sytuacji, w której ludzie nie tylko tłumią swój stres, ale też nie widzą w tym niczego nadzwyczajnego.
Według Maté, ukryty stres może prowadzić do wielu poważnych problemów zdrowotnych, takich jak:
Maté podkreśla, że rozpoznanie i praca z ukrytym stresem są kluczowe dla zdrowia i dobrostanu, ponieważ jego długotrwałe ignorowanie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Ignorowanie ukrytego stresu jest powszechnym zjawiskiem, a według Gabora Maté, istnieje kilka kluczowych powodów, dlaczego tak się dzieje. Stres często działa w podświadomości, a wiele mechanizmów obronnych i społecznych norm sprawia, że ludzie nie zwracają uwagi na jego długotrwałe konsekwencje.
Od najmłodszych lat jesteśmy uczeni, by tłumić trudne emocje – smutek, gniew, lęk – szczególnie w sytuacjach, gdy nie są one społecznie akceptowane. Zamiast otwarcie je wyrażać, uczymy się je ignorować, co prowadzi do kumulowania stresu. Maté podkreśla, że wielu z nas „ucisza” swoje emocje, by dopasować się do oczekiwań społecznych lub rodzinnych.
Współczesne życie pełne jest wyzwań i presji – zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym. Ludzie często postrzegają stres jako „normalną” część codzienności, nie zdając sobie sprawy, że długotrwałe napięcie może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. W rezultacie ukryty stres staje się częścią codziennych doświadczeń, a jego objawy są ignorowane lub minimalizowane.
Maté podkreśla, że wiele osób nie jest świadomych sygnałów, które wysyła im ich własne ciało. Fizyczne objawy stresu – bóle głowy, zmęczenie, napięcie mięśniowe – są często bagatelizowane lub przypisywane innym przyczynom. Ludzie rzadko łączą je bezpośrednio z emocjonalnym stresem.
Wielu z nas żyje w kulturze, która gloryfikuje produktywność i sukces zawodowy. Ciągła praca, presja na osiągnięcia i brak równowagi między życiem zawodowym a osobistym mogą prowadzić do ignorowania oznak stresu. W takim środowisku, osoby, które „nie narzekają” i „wytrzymują presję”, często są postrzegane jako bardziej wartościowe.
Przyznanie się do stresu czy emocjonalnych trudności jest często postrzegane jako słabość. Ludzie obawiają się, że zostaną ocenieni lub odrzuceni, jeśli pokażą swoje emocje. Dlatego często wybierają tłumienie stresu, aby zachować pozory siły i kontroli, co prowadzi do dalszego ignorowania problemu.
Ludzki umysł często stosuje mechanizmy obronne, takie jak wyparcie czy racjonalizacja, które pomagają nam radzić sobie z trudnymi emocjami. Wyparcie sprawia, że nie jesteśmy świadomi istnienia stresu, podczas gdy racjonalizacja pozwala nam uzasadniać sytuacje, które są dla nas szkodliwe.
W wielu przypadkach ludzie po prostu nie wiedzą, jak rozpoznać ukryty stres i jakie mogą być jego konsekwencje. Brak świadomości na temat wpływu emocji na zdrowie fizyczne i psychiczne sprawia, że objawy stresu są mylone z innymi problemami lub całkowicie ignorowane.
Niektórzy ludzie tak długo doświadczają stresu, że staje się on dla nich stanem normalnym. Przyzwyczajają się do ciągłego napięcia, zmęczenia czy lęku, nie zdając sobie sprawy, że można żyć inaczej. W efekcie nawet nie próbują szukać pomocy ani pracować nad redukcją stresu.
Maté podkreśla, że rozpoznanie i praca z ukrytym stresem są kluczowe dla zdrowia i dobrostanu, ponieważ jego długotrwałe ignorowanie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Choć stres jest nieunikniony, istnieje wiele metod, które mogą pomóc w jego redukcji i kontrolowaniu jego negatywnych skutków zdrowotnych. Oto kilka kroków, które mogą być pomocne:
Techniki relaksacyjne
Ćwiczenia oddechowe, medytacja, joga czy techniki uważności mogą pomóc w obniżeniu poziomu stresu i poprawić samopoczucie.
Aktywność fizyczna
Regularny ruch fizyczny, nawet w formie spacerów, pomaga redukować napięcie i korzystnie wpływa na zdrowie psychiczne.
Wsparcie społeczne
Rozmowa z bliskimi, przyjaciółmi czy terapeutą może pomóc w zrozumieniu emocji i lepszym radzeniu sobie ze stresem.
Zarządzanie czasem
Organizacja dnia, planowanie zadań oraz ustalanie priorytetów mogą zmniejszyć poczucie przytłoczenia i presji.
Zdrowy styl życia
Dbanie o regularny sen, zrównoważoną dietę i unikanie używek to kluczowe elementy wspierające walkę ze stresem.
Zobacz także
